Prikkels voor gezond gedrag: een overzicht van theoretische kaders

In westerse landen vormen roken en overgewicht de twee belangrijkste oorzaken van vroegtijdige sterfte, met een hogere prevalentie in lagere sociaaleconomische groepen. Prikkels om gezond gedrag langdurig en houdbaar te veranderen ontbreken echter voorlopig. In dit artikel geven we een overzicht van theorieen uit de economische en sociaalpsychologische literatuur die als kader kunnen dienen voor het ontwerpen van houdbare gedragsveranderingen. Onze eerste conclusie is dat veel sociaalpsychologische inzichten hun weg hebben gevonden in gedragseconomische modellen, en als basis hebben gediend voor experimenteel onderzoek om gezond gedrag te stimuleren, maar dat economische theorie over preventie vaak nog steeds is gebaseerd op het rationele kader dat Ehrlich en Becker in 1972 schetsten. De tweede conclusie is dat het psychologische inzicht van twee systemen, identiteiten, waarbij zelfcontrole, wilskracht en zelfeffectiviteit nodig zijn om de intenties van de langetermijnplanner te laten prevaleren boven de kortetermijndoener, nog nauwelijks is doorgedrongen in onderzoek naar gezond gedrag en essentieel lijkt om houdbare gedragsverandering te realiseren.